Obciążona kamizelka terapeutyczna /OKT/

Dzieci z zaburzeniami modulacji sensorycznej mają systemy sensoryczne niedojrzałe i pracujące w niewłaściwy sposób /dotyczy to głównie procesów modulacji/, tak że nieprawidłowe sygnały neuronalne są wysyłane do kory mózgowej które interferują ze zorganizowaną aktywnością mózgu /Kranowitz 1998/. Powoduje to iż wiele części ośrodkowego układu nerwowego bywa zdezorganizowanych. Mózg jest przeładowany, przestymulowany co skutkuje trudności w organizacji zachowania i koncentracji dziecka. / Hatch – Rasmussen 1995/.

Jednym ze środków terapeutycznych, stosowanym na zalecenie terapeuty po gruntownej i dokładnej diagnozie jest obciążona kamizelka terapeutyczna. Obciążona kamizelka terapeutyczna jest stosowana jako jeden z możliwych elementów diety sensorycznej opracowywanej na podstawie diagnozy zaburzeń integracji sensorycznej. Ta specjalistyczna kamizelka jest używana jako środek  dostarczający stymulacji czucia głębokiego. Po raz pierwszy w Polsce taką kamizelkę w terapii dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej zastosował Z. Przyrowski. Jeszcze w końcu lat 90-tych ubiegłego wieku po wstępnych badaniach /które przedstawił na jednym ze szkoleń dla terapeutów integracji sensorycznej/ zaczął stosować obciążoną kamizelkę w terapii dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej. Systematycznie wzrastała ilość terapeutów  stosujących w swojej praktyce kamizelki. Dziś bardzo często zaleca się noszenie kamizelki, czasem bez głębszej analizy jakie skutki powoduje jej noszenie zarówno te pozytywne jak i negatywne jeśli jest używana w niewłaściwy sposób.

Wszystkie obserwacje i badania (choć tych jest niewiele) wskazują, że wrażenia czucia głębokiego i propriocepcji dostarczane przez tą kamizelkę obniżają pobudzenie i wzmacniają funkcjonalną uwagę do celowej aktywności /Miller, Moncayo, Treadwell i Olson 1999/. Farber /1982/ wskazuje iż stosowanie głębokiego ucisku (jaki daje kamizelka) wpływa na układ przywspółczulny i rozluźnia. Nacisk powinien być utrzymywany przez pewien czas by nastąpiła reakcja. Opisując swój autyzm T. Grandin opisała również własne doświadczenia z głębokim uciskiem. Zauważyła wpływ głębokiego nacisku na redukcję ogólnego pobudzenia i poprawę uwagi. W wielu badaniach dzieci ze spektrum autyzmu zauważono, że głęboki ucisk ma uspokajający wpływ / Miller 1999/. Głęboki nacisk na mięśnie ma wyciszający efekt na co wskazuje Ayres /1972/ czy Knickerbocker /1980/.

Wrażenia powodowane przez nacisk są przesyłane przez rdzeń kręgowy do wyższych poziomów w tworze siatkowatym, wzgórzu i dalej do ośrodków sensorycznych kory mózgowej. Ponieważ twór siatkowaty pośredniczy w pobudzeniu, to impulsy wejściowe czucia głębokiego mają wpływ na redukcję pobudzenia /Royen i Lane 1991/. Informacje głębokiego ucisku docierają do układu limbicznego poprzez wzgórze i system przednioboczny /anterolateral system/.

Głęboki ucisk jest więc rejestrowany w systemie limbicznym, hipokampie i w tworze siatkowatym i może stymulować produkcję neurotransmiterów modulujących poziom pobudzenia, w podobny sposób jak robią to lekarstwa Ashton 1987/. Leki powodując podwyższenie poziomu neurotransmiterów dostępnych w mózgu wpływają na poziom pobudzenia w ośrodkowego układu nerwowego dziecka / Cohen 1998, Taylor 1993/. Również głęboki ucisk jest bardzo efektywny w regulacji pobudzenia układu nerwowego poprzez aktywację między innymi komórek Purkiniego w móżdżku. Mają one aktywny wpływ na hamowanie stymulacji sensorycznej docierającej do tworu siatkowatego. Dzieje się to poprzez regulację poziomu neurotransmiterów /Reeves 1998/. Komórki Purkiniego są szczególnie bogate w serotoninę i mają głównie wpływ na hamowanie aktywności motorycznej /Edelson 1995/. Dzieci z zaburzeniami modulacji sensorycznej najprawdopodobniej mają wysoki poziom aktywności związanej z niskim poziomem serotoniny we krwi /Gainetdinov i inni 1999/. Głęboki ucisk może więc- stymulując wzrost serotoniny - wpływać na zmniejszenie pobudzenia.

Edelson, Kerr i Grandin /1999/, Joe /1998/ piszą że dzieci z autyzmem pozytywnie reagują na ten typ stymulacji i obserwuje się u nich zmniejszenie czy ograniczenie zachowań samostymulujących, stają się mniej rozpraszane i przejawiają lepszą koncentracje na wykonywanym zadaniu jeśli mają na sobie kamizelkę dociążająca. Edelson /1999/ opisuje badania w których dzieci podawano stymulacji głębokiego ucisku w maszynie uciskowej /takiej jaką skonstruowała T. Grandin/  i grupie dzieci, które wchodziły do tej maszyny ale nie podawano im ucisku. Dzieci poddane uciskom poprawiały swe zachowanie, obserwowano spadek pobudzenia.

Można więc zauważyć iż wolny, stały w określonym czasie podawany nacisk skutkuje wyciszeniem i uspokojeniem.

Jaka powinna być obciążona kamizelka terapeutyczna /OKT/?

Kamizelka powinna być uszyta z materiału, który jest atrakcyjny i dziecko ją noszące nie wygląda inaczej niż inni. Kamizelka musi być dostosowana do wzrostu i wagi dziecka. Wewnątrz powinny by wszyte kieszenie w które są wkładane woreczki ze specjalnym obciążającym granulatem.

Noszenie kamizelki powinno być zalecane przez terapeutę i kontrolowane przez rodzica czy nauczyciela. Długość, jednorazowy czas noszenia kamizelki powinien być dostosowany do potrzeb dziecka i wyników diagnozy. Ciężar obciążonej kamizelki powinien mieścić się między 5-10% wagi dziecka. Ciężar powinien być rozłożony równomiernie z przodu i z tyłu. Na skuteczność używania z takimi parametrami kamizelki wskazują N. L. Vandenberg, D. Fertel-Daly , G.  Bedell, J. Hinojsa.

Na podstawie:

1. Ayres J. 1972. – Sensory integration and learning disorders. Los Angeles. WPS.
2. Farber S.D. 1982. – Neurorehabilitation :  A multisensory approach. Philadelphia. Saunders.
3. Fortel-Daly D., Bedel G., Hinojosa J. 2001 – Effects of weighted vest on attention to task and self-stimulatory behaviors in preschoolers with Pervasive Developmental Disorders. AJOT.
4. Gainetdinov R.R, Wetsel W.C., Jones S.R., Levin E.D. Jaber M., Caron M.G. 1999 – Role of serotonin in the paradoxical calming effect of psychostimulants on hyperactivity. Science .
5. Grandin T., Scariano M.M. 1986 – Emergence : Labeled autistic . Novato . CA: Arena Press.
6. Hatch-Rasmussen C. 1995 – Sensory integration . Salem. Center for the study of autism.
7. Kinkerbocker B.M. 1980 – A holistic approach to learning disabilities. Thorofare. NJ: Slack
8. Kranowitz C.S. 1998 – The out-of-sync child : Recognizing and coping with sensory integration dysfunction . New York. Skylight Press.
9. Royen C.B.,Lane S.J. 1991 – Tactile processing and sensory defensiveness. W Sensory integration : Theory and practice . red. Fisher A.G., Murray E.A. , Bundy A.C. Philadelphia . Davis Company.
10. Taylor J.F. 1994 – Helping your Hyperactive / attention deficit child . Rocklin. Prima Publishing.
11. Vandenberg N.L. 2001 – The use of weighted vest to increase on-task behavior in children witch attention difficulties. AJOT.