Październik 12, 2017      14:25

Jesteś tutaj

Dyspraksja


Dyspraksja
0

22159

0

Większość naszego zachowania nierozerwalnie sprzężone jest z ruchem. Pozornie nawet tak odległe od ruchu przekazywanie innym swoich myśli, poglądów jest związane z ruchem - mową lub pismem. Dzięki ruchowi nawiązujemy kontakty społeczne, wyrażamy swoje emocje, zaspokajamy swoje potrzeby i potrzeby innych, bawimy się i odpoczywamy. Możemy mnożyć przykłady takich zachowań. Mózg jest w znacznej części zaangażowany w kierowanie różnorodnymi formami ruchu i opracowaniem informacji zwrotnych pochodzących z ruchu. Nic więc dziwnego, że mamy tak wiele przejawów zaburzeń ruchowych wpływających na nasze zachowanie. Jednym z nich opisywanym przez w teeorii integracji sensorycznej jest dyspraksja.

W literaturze można spotkać się z różnymi określeniami dla tego zjawiska np.: syndrom niezgrabności /clumsy child syndrome/, rozwojowe zaburzenia koordynacji /developmental co-ordynation disorder/, minimalne porażenie mózgowe /minimal cerebral palsy/, minimalne dysfynkcje mózgu /minimal cerebral disfunction/, dysfunkcje uczenia się ruchu /motor learning difficulties/, dysfunkcje neurorozwojowe /neurodevelopmental dysfunction/.

Pojęcie dyspraksja używane w teorii integracji sensorycznej pochodzi z języka greckiego i składa się z dwóch słów „Dys” – oznacza chorobę, nieprawidłowość, zaburzenie i „praxis” – oznaczającego pracę, robienie czegoś, czyn.

Praksje to zdolność do planowania i wykonywania sekwencyjnych niewyuczonych ruchów. Rozwija się w procesie interakcji dziecka ze środowiskiem i jest odbiciem jakości procesów integracji sensorycznej. Praksje obejmują trzy komponenty:

  • pomysł,
  • plan działania /planowanie motoryczne/
  • wykonanie.

Pomysł to tworzenie celu dla działania i jest umysłowym komponentem praksji. Jest rozpoznaniem na jak wiele sposobów zabawka może być użyta w zabawie czy nauce jakiejś  umiejętności np. dziecko zauważa na jak wiele sposobów można używać tych samych klocków lego układając z nich różne wzory.

Plan działania /planowanie motoryczne/ jest tworzeniem planu w jaki sposób należy wykorzystać części ciała by osiągnąć postawiony cel np. zbudować z klocków bramę. Opiera się o dobry schemat ciała.

Wykonanie to działanie będące realizacją planu obejmuje dobrą koordynację w zakresie dużej i małej motoryki niezbędną do osiągnięcia celu, sprawnego wykonania działania będącego realizacja planu.

Definicji dyspraksji jest dużo. W Amerykańskim podręczniku diagnostyczno statystycznym DSM-IV nie ma pojęcia dyspraksja jednak istnieje pojęcie zaburzeń rozwojowych koordynacji ruchowej / Developmental Co-ordynation Disorder DCD/ bardzo zbliżone do pojęcia dyspraksja i definiowane przez następujące kryteria: widoczne opóźnienie w rozwoju koordynacji ruchów wyraźnie wpływające na naukę szkolną i rozwój umiejętności życia codziennego nie wynikające z innych chorób medycznych takich jak mózgowe porażenie dziecięce czy dystrofia mięśniowa i nie będące całościowymi zaburzeniami rozwojowymi.

Dyspraxia Foundation  definiuje dyspraksję jako ograniczenie lub niedojrzałość organizacji ruchu współwystępującą często z zaburzeniami mowy, percepcji i myślenia.

Natomiast w teorii integracji sensorycznej według dr Ayres dyspraksja to zaburzenie rozwoju pewnych zdolności ruchowych. Ayres używała pojęcia dyspraksja rozwojowa, by podkreślić, że jest to zaburzenie w rozwoju pewnych zdolności, a nie wynik uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego skutkujący utratą pewnych zdolności ruchowych. Dr Miller definiuje dyspraksję jako trudności w przekształcaniu informacji sensorycznych w fizyczny ruch, wykonywanie nowych nieznanych ruchów lub ruchów sekwencyjnych.

Generalnie Dyspraksja w teorii integracji sensorycznej jest definiowana jako trudności planowania i wykonywania w prawidłowej sekwencji niewyuczonych, nieuwewnętrznionych zachowań motorycznych. Najczęściej wyróżnia się dyspraksję związana z dużą motoryką, małą motoryką i motoryką oralną. Dyspraksja rozwojowa nie jest zaburzeniem określonych ośrodków mózgu, a raczej zaburzeniem integracji między wieloma centrami ośrodkowego układu nerwowego. Szczególnie między tymi, które opracowują informacje dotykowe, proprioceptywne i przedsionkowe niezbędne w procesach planowania motorycznego. Dr Ayres uważała, że przyczyną dyspraksji rozwojowej są zaburzenia integracyjnych procesów sensorycznych w strukturach podkorowych. Planowanie motoryczne jest zależne od właściwego przetwarzania wejściowych bodźców dotykowych, proprioceptywnych i przedsionkowych w oparciu o które budowany jest schematu ciała.

Dr Cermak wskazuje że nasz mózg potrzebuje wielu informacji sensorycznych do planowania ruchu, tak by najpierw powstał pomysł - idea zadania, następnie sposób osiągnięcia celu i wreszcie wykonanie zadania. Wszystkie z tych procesów mogą ulec zaburzeniu lub tylko jeden z nich. Cermark pisze, że dzieci z dyspraksją muszą ciągle myśleć jak zaplanować jakiś ruch, co ogranicza ich sprawność i tempo uczenia się nowych zadań oraz precyzyjne ich wykonanie.

Dziecko z dyspraksją rozwojową jest zdezorganizowane w wielu aspektach swojego zachowania i musi ciągle uczyć się każdego wariantu zadania, jak gdyby było to całkowicie nowe zadanie. Charakterystyczne dla tych dzieci są niezgrabność ruchowa, częste upadki i siniaki; często uderzają w przedmioty; potrzebują więcej pomocy niż większość innych dzieci w tym samym wieku;  często mają trudności w układaniu puzzli, wycinaniu, kolorowaniu i klejeniu a także w korzystaniu ze sprzętu na placu zabaw. Wymagają znacznie więcej pomocy ze strony rodziców i opiekunów niż inne dzieci w ich wieku mimo, że ich rozwój umysłowy jest prawidłowy. Rozwój ruchowy w zakresie tak zwanych „kamieni milowych” może być opóźniony w niewielkim stopniu. Natomiast obserwujemy opóźnienia w zakresie samoobsługi, takie jak trudności z nauką zapinania i odpinania guzików, suwaków, wiązania sznurowadeł, ubierania i rozbierania się, posługiwania się sztućcami i innych. Można również obserwować różne zaburzenia artykulacji. Dzieci z dyspraksją mają trudności z opracowaniem spójnego planu działania opartego na informacjach wzrokowych i na somatosensorycznym sprzężeniu zwrotnym, powstającym podczas wykonywania zadania. Jeśli plan działania nie jest prawidłowy za pierwszym razem, tak by zadanie kończyło się sukcesem to dzieci te nie potrafią go tak zmodyfikować, by następnym razem mogły wykonać zadanie poprawnie. Nie potrafią szybko i sprawnie uczyć się nowych czynności, takich jak np. wiązanie sznurówek, ponieważ nie potrafią zbudować planu takiego działania. Nie są w stanie również przechowywać w pamięci takiego planu, by móc go użyć po modyfikacji do wykonywania podobnych czynności w przyszłości. Jeśli wyuczą się wykonywania jakiejś czynności to nie potrafią tego planu działania modyfikować stosownie do nowych okoliczności. Mają więc ograniczone zdolności do generalizacji zachowań.

Dzieci dyspraktyczne wymagają pomocy zarówno w opracowaniu planu działania, jak i jego skutecznej realizacji. Jeśli plan podczas działania wymaga nawet drobnych korekt, nie potrafią tego dokonać ze względu na nieefektywne sensoryczne sprzężenie zwrotne.

Ayres uważała, że dzieci z dyspraksją mają trudności w uczeniu się szkolnym, ponieważ jest ono dla nich dużo trudniejsze niż dla innych, szczególnie w początkowym okresie nauczania. Trudności te dotyczą przede wszystkim pisania i rysowania, ale również zajęć ruchowych, jakimi są wychowanie fizyczne oraz gry i zabawy zespołowe. Najczęściej nieprawidłowo trzymają długopis czy ołówek. Mają mało czytelne pismo. Są słabsi od rówieśników w takich czynnościach jak np. precyzyjne kolorowanie czy rysowanie. Badania wskazują ,że wielu z nich ma problemy z nauką czytania.

Dyspraksja często wiąże się z dezorganizacją zachowania. Dotyczy ona wielu aspektów codziennego życia. Dzieci dyspraktyczne nie potrafią utrzymać porządku ani na biurku ani u siebie w pokoju. Mają kłopoty z właściwym ubieraniem się – często obserwujemy u nich wystającą koszulę, skarpetki założone piętą do góry, buty nie zawiązane, kurtkę nie zapiętą itp. Jeśli zajrzymy do teczki, tam również króluje nieporządek. Ayres, tłumacząc to, pisze, że jeśli dziecko nie czuje swego ciała, jeśli jego mózg nie potrafi organizować doznań płynących z ciała, nie będzie też w stanie organizować otoczenia wokół siebie.

Dezorganizacja zachowania przejawia się czasem agresją wobec przedmiotów. Dzieci z dyspraksją, nie potrafiąc kontrolować otaczającej ich rzeczywistości, niszczą czasem te przedmioty, którymi nie potrafią manipulować lub ich używać. Źle piszę, bo długopis jest niedobry, spadam z roweru - to rower jest głupi, to ściana mnie uderzyła, to huśtawka mnie zrzuciła itp. W ten sposób lub podobnie próbują wytłumaczyć swoje kłopoty. Czasem nawet uderzają, kopią, tłuką przedmioty, które sprawiły im trudności. Zawsze jest ktoś inny odpowiedzialny za pomyłki i niepowodzenia dzieci z dyspraksją.

Diagnoza dyspraksji wymaga szczegółowych badań prowadzonych przez terapeutę integracji sensorycznej.


Jeśli cenisz nasze artykuły i naszą działalność, prosimy wspomóż nas przelewem bezpośrednim:

Lub przekazując nam:

Popularne Artykuły


Ostatnie Tweety