Co zrobić, by uczeń mnie słuchał i rozumiał?

Czy masz wrażenie, że Twój uczeń Cię nie słucha i nie rozumie poleceń? A może mówi zbyt głośno lub za cicho? Może zdarza się, że wytwarza uporczywe dźwięki (np. buczenie, gwizdanie, piszczenie) lub ciągle coś mówi do siebie i śpiewa pod nosem? Jeżeli obserwujesz takie zachowania u swoich podopiecznych to z dużym prawdopodobieństwem występują u nich nieprawidłowości w odbieraniu i integrowaniu wrażeń słuchowych.

Dzieci z centralnymi zaburzeniami słuchu związanymi z nieprawidłową percepcją słuchową mogą funkcjonować tak, jakby miały niedosłuch- mimo prawidłowego słuchu fizycznego. Obserwuje się u nich trudności m.in. z:

• rozwojem mowy;
• pamięcią i uwagą słuchową;
• pamięcią werbalną;
• integracją słuchowo-wzrokową i słuchowo-ruchową;
• rozpoznawaniem i odtwarzaniem struktur dźwiękowych;
• lokalizowaniem i rozpoznawaniem dźwięków z otoczenia;
• rozumieniem poleceń słownych, zwłaszcza złożonych;
• koncentracją na słuchaniu wypowiedzi ustnych;
• rozumieniem mowy w hałasie;
• uczeniem się czytania i pisania;
• koordynacją międzypółkulową.

Nieprawidłowe przetwarzanie bodźców słuchowych zazwyczaj współwystępuje z zaburzeniami w obrębie systemu przedsionkowego, co wynika z ich połączenia neuroanatomicznego. Warto więc pokierować dziecko także na ocenę rozwoju procesów sensorycznych.

Oczywiście powinniśmy się też dopytać rodziców, czy istnieją fizyczne przyczyny nieprawidłowości w obrębie systemu słuchowego ich dziecka- np. częste zapalenia ucha, zwłaszcza wysiękowe, przerośnięty trzeci migdał czy niedosłuch. Po wykluczeniu tych nieprawidłowości (warto zasugerować rodzicom wizytę u laryngologa) można pokierować dziecko na ocenę przetwarzania słuchowego jak przed treningiem słuchowym np. Tomatisa lub Johansena.

Poprzez odpowiednie postępowanie i modyfikację otoczenia możemy wspomóc funkcjonowanie ucznia z zaburzeniami centralnego przetwarzania słuchowego. Warto pamiętać by:

• zachowywać kontakt wzrokowy z uczniem;
• posadzić ucznia blisko nauczyciela, by móc szybko zorientować się, czy aktywnie nas słucha i rozumie;
• dopytywać czy rozumie, stopniowo udzielać podpowiedzi;
• kierować proste polecenia, a złożone rozkładać na etapy;
• mówić prostym, jednoznacznym językiem;
• powtarzać najważniejsze informacje z dłuższej wypowiedzi- podsumowywać ją;
• instrukcję słowną do zadania wzbogacić o instrukcję obrazkową;
• w razie potrzeby wspierać komunikaty gestami;
• dać dziecku czas na swobodną wypowiedź, reakcje na nasze polecenie i nie pospieszać go ani mu nie przerywać;
• wprowadzać zabawy językowe i słuchowe;
• w razie potrzeby pozwolić uczniowi na korzystanie ze słuchawek wygłuszających lub zatyczek- zwłaszcza podczas przerw;
• uprzedzać o możliwości wystąpienia głośnych dźwięków- podczas wycieczek, czy korzystania z nagrań;
• zadbać o wytłumienie sali poprzez stosowanie wytłumiających wykładzin i grubych zasłon okiennych oraz zaaranżować kącik, w którym dziecko będzie mogło się wyciszyć.

Nieprawidłowe przetwarzanie bodźców słuchowych może utrudniać dziecku adaptację w szkole i powodować trudności w nauce. Ważne jest więc zrozumienie jego potrzeb i trudności oraz stworzenie warunków w których będzie mogło rozwijać się mimo występujących nieprawidłowości. Nie można jednak zapominać o odpowiedniej terapii- zarówno pedagogicznej, jak i specjalistycznej m.in. terapii integracji sensorycznej czy odpowiednich treningów słuchowych. Bez nich rezultaty pracy z dzieckiem będą wolniejsze i dużo mniej efektywne.