Prawidłowy proces rozwoju dziecka to szereg zmian zachodzących w jego organizmie. Nowe umiejętności pojawiają się stopniowo, wynikając z wcześniej zdobytej wiedzy oraz doświadczeń, których nabywamy dzięki integralnej pracy układu słuchowego, wzrokowego, czuciowego, a także wszystkich zmysłów. Organizm ludzki odbiera bowiem bodźce wielozmysłowo, by móc je wyselekcjonować, przetworzyć, a następnie we właściwy sposób zareagować. Nieprawidłowości pojawiają się, gdy któryś z układów nie funkcjonuje prawidłowo i zaburza całościowy proces rozwoju.
Badania naukowe potwierdzają, iż prawidłowy rozwój mowy zawsze poprzedzony jest kształtowaniem się umiejętności ogólnorozwojowych, dlatego też w czasie trwania zajęć logopedycznych można wykorzystywać elementy metody Integracji Sensorycznej, by wspomóc i urozmaicić często długotrwały proces terapeutyczny.
Pamiętajmy jednak, że właściwa terapia IS powinna być prowadzona tylko i wyłącznie przez wykwalifikowanego terapeutę, w odpowiednio dostosowanych do dziecka warunkach. Logopeda, posiadający przynajmniej podstawową wiedzę na temat zaburzeń IS może jedynie w umiejętny sposób zmodyfikować poszczególne ćwiczenia, wplatając je w elementy terapii logopedycznej, zawsze dostosowując zadania do możliwości, potrzeb oraz ogólnego poziomu rozwoju dziecka.
Przykłady ćwiczeń IS wykorzystywanych w terapii logopedycznej:
Elementy ćwiczeń Integracji Sensorycznej, wykorzystywane w umiejętny sposób podczas terapii logopedycznej, usprawniają koordynację wzorkowo-ruchową, regulują napięcie mięśniowe aparatu artykulacyjnego, kształtują poczucie własnego ciała oraz orientacji przestrzennej, a tym samym dają możliwość stymulacji wielozmysłowej i wielowymiarowej.
Różne sklepy oferują dziś dość szeroki wybór zabawek edukacyjnych, które to terapeuci integracji sensorycznej (IS) mogą wykorzystywać w swojej codziennej pracy terapeutycznej.
Terapia SI, poprzez dobrze dobrane aktywności, ruchy, które dla dziecka nie są ani zbyt łatwe, ani zbyt trudne, stymuluje mózg oraz układy zmysłowe do rozwoju. Terapeuci pracujący na co dzień z pacjentami dobrze wiedzą, że wszelka różnorodność jest bardzo ważnym aspektem. Nie można ciągle wykonywać tego samego i w ten sam sposób. Różnorodny charakter zabaw oraz używanych pomocy terapeutycznych ma za zadanie intensywnie stymulować twór siatkowaty, który ma wpływ na zdolność do uwagi i koncentracji, tak niezbędną w procesie uczenia się. Terapia SI ma postać „naukowej zabawy”, w której dziecko z chęcią uczestniczy mając przekonanie, że współtworzy zajęcia wspólnie z terapeutą. Podczas zajęć terapeutycznych dziecko nie uczy się konkretnych umiejętności, lecz poprawiając integrację sensoryczną wzmacnia procesy nerwowe, które leżą u podstaw (są fundamentem) tych umiejętności. Te z kolei pojawiają się w sposób naturalny i są konsekwencją poprawy funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego.
Dla dziecka zabawa to bardzo istotna sprawa. Wszelkie deficyty rozwojowe oraz nieprawidłowości fizyczne mogą zakłócać potrzebę zabawy u dziecka. Do zabawy potrzebne są motywacja, kreatywność i wyobraźnia (za: V.F. Maas, 2007). W zabawie potrzebne jest myślenie, motywacja, percepcja oraz zdolności motoryczne. Dziecko uczy się poprzez zabawę. Gdy podczas zabawy reaguje na bodźce sensoryczne, zaczyna organizować, przyswajać i interpretować informacje z otoczenia. Dziecko tworzy wówczas odpowiedź adaptacyjną –motoryczną, emocjonalną, sensoryczną a także poznawczą. Niezwykle ważną kwestią jest czynny udział dziecka w aktywności, którą proponuje mu terapeuta. W przeciwnym razie mózg dziecka nie analizuje prawidłowo informacji sensorycznych i motorycznych, a tym samym nie może funkcjonować skutecznie.
Dziecko bawiąc się (wykonując zadanie) eksperymentuje używając różnorodnych materiałów. Te aktywności przyczyniają się do wszechstronnego poszerzania kompetencji oraz wspierają młodego człowieka w jego staraniu o przyswojenie sobie tych umiejętności, które będą istotne w jego dalszym życiu.
Tworzenie pomocy terapeutycznych z wykorzystaniem różnych powszechnie dostępnych przedmiotów nie uważam za szczególnie odkrywcze. Często jednak zapominamy, aby tworząc przydatne w pracy terapeutycznej pomoce wykorzystywać otaczające nas w codziennym życiu materiały.
Takie pomoce terapeutyczne warto stosować z kilku bardzo istotnych powodów. Między innymi stanowią one pożądane urozmaicenie w odniesieniu do znanych już zabaw i powszechnie stosowanych materiałów. Rozwijają kreatywność i fantazję, stwarzają okazję do mówienia – prowadzi to do udoskonalenia komunikacji, przyczynia się do rozwoju różnorodnych umiejętności potrzebnych w życiu codziennym, zawiera element nowości. Dzieci mogą „po swojemu” wykonywać proponowane aktywności bez sztywnych zasad.