Praktyczne wskazówki dla rodziców dzieci z trudności z zasypianiem

Trudności z zasypianiem mają wiele przyczyn, w poniższym artykule zwrócimy uwagę przede wszystkim na te które są powiązane z zaburzeniami integracji sensorycznej.

Trudności z zasypianiem mogą wiązać się z alergiami i wówczas wskazane byłoby poszukiwanie alergenu i stopniowa eliminacja szczególnie w diecie pokarmowej czynników powodujących reakcje alergiczne. Inną częstą przyczyną problemów ze snem może być reflux. Również jeśli w domu przedłuża się konflikt między rodzicami to dziecko może mieć kłopoty z zasypianiem. Ząbkowanie jest bardzo trudnym okresem dla dziecka i często w tym czasie jest ono rozdrażnione, nadmiernie pobudzone, budzi się z płaczem w nocy lub ma kłopoty z zasypianiem. Uważna obserwacja dziecka pozwoli również wykluczyć ewentualny bezdech nocny. Być może przyczyną częstego budzenia się jest sposób karmienia. Zbyt późna kolacja mniej niż godzinę przed położeniem się spać jest u części dzieci również powodem kłopotów ze snem.

By odszukać przyczyn problemów z zasypianiem najpierw przeanalizujmy jak często, jak długo dziecko sypia w dzień, jaki jest dzień kiedy lepiej zasypiało, lub nie budziło się w nocy. Czy są takie czynności, które sprzyjają zasypianiu, lub odwrotnie utrudniają. Jak wygląda kąpiel, jakie jest dziecko po kąpieli czy spokojniejsze czy raczej bardziej pobudzone. Czy można zaobserwować u dziecka wzmożoną wrażliwość na dźwięki, na światło, może na dotyk? W jakich sytuacjach dziecko jest bardziej rozdrażnione, a kiedy spokojniejsze. Czy są takie czynności, które wyciszają dziecko, ułatwiają relaksację, zasypianie. jakie bodźce sensoryczne sprzyjają zasypianiu twojego dziecka, a jakie je raczej pobudzają (poza ruchem). Czy właściwy masaż, dotyk sprzyja zasypianiu, obserwuj to w pewnej perspektywie czasu przez tydzień, może dwa. Obserwuj czy są dźwięki, muzyka, kołysanki sprzyjające zasypianiu.

Często niemowlęta nadwrażliwe sensoryczne starają się przesypiać dzień kiedy ich system nerwowy wystawiany jest w sposób szczególny na nadmiar bodźców sensorycznych. Wówczas próbują odciąć się od nadmiaru wrażeń wydłużając sen w dzień by doskonale się bawić wieczorem i nocą kiedy w sposób naturalny jest ograniczona ilość wrażeń sensorycznych. Dla nieco starszych dzieci nadmiar  bodźców w mieszkaniu: niepotrzebne światła, grający telewizor i radio, zabawy pobudzające z rodzicami, zapachy dochodzące z kuchni i inne są przyczyną nadmiernego przestymulowania układu nerwowego i problemy z zasypianiem lub budzeniem w nocy. Kąpiel może być również przyczyną problemów z zasypianiem. Łazienka to miejsce gdzie jest dużo światła, lustra dodatkowo wzmacniające bodźce wzrokowe, twarde kafelki na podłodze i ścianach nadmiernie odbijające dźwięki, ślinie perfumowane mydła i inne kosmetyki mogą tak pobudzić dziecko ,że po kąpieli jest trudno położyć je spać. Dzieci nadwrażliwe dotykowo źle znoszą niewłaściwą fakturę piżamy czy pościeli. Jedne lubią bardziej ścisłe piżamy bo oczekują stałego ucisku na skórę, mięsnie, który je wycisza - inne wprost przeciwnie znacznie lepiej będą zasypiały wówczas gdy założą luźną piżamkę.

Dla dzieci nadwrażliwych wzrokowo pomieszczenie w którym sypia może być również powodem problemów z zasypianiem. Układ mebli, dekoracji, zabawek. Nadmiar ozdób, zbyt jaskrawe kolory ścian, dużo zabawek w nieładzie i innych przedmiotów będących w polu widzenia może nadmiernie stymulować wzrokowo i utrudniać zasypianie. Dzieci nadwrażliwe wzrokowo mogą źle zasypiać w ciągu dnia jeśli pokój jest zbyt jasny, zbyt słoneczny. Nawet niektóre obrazki na ścianach mogą być irytujące dla malucha choć nie potrafi jeszcze tego powiedzieć. Również temperatura pomieszczenia w którym śpi dziecko nadwrażliwe dotykowo może stanowić problem. W pomieszczeniu raczej chłodnym wzrasta pobudzenie układu nerwowego co nie ułatwia zasypiania. Jeśli na chwilę przed układaniem dziecka do snu przewietrzymy pokój to zimne przewietrzone pomieszczenie utrudni zasypianie i raczej pobudzi dziecko. Samo wietrzenie jest konieczne ale nieco wcześniej tak by pokój dostatecznie się ogrzał zanim będzie w nim dziecko miało zasypiać.

Dzieci nadwrażliwe sensorycznie znacznie lepiej funkcjonują w ciągu dnia jeśli jest on uporządkowany, jeśli wiedzą czego mogą się spodziewać, jeśli nie są zaskakiwane niespodziankami. Natomiast jeśli każdego dnia kładziemy je o innej godzinie, czasem się kąpie czasem nie, jada kolację o różnych porach, jednego dnia czytamy mu bajeczkę innego nie itd. mogą mieć kłopoty z zasypianiem. Aby tego unikać dobrze jest przyjąć pewną stałą procedurę związaną z zasypianiem.

Jakie szczególne działania będą korzystne dla dziecka nadwrażliwego sensorycznie w sytuacji gdy ma problemy z zasypianiem?

1. Postaraj się ustrukturalizować pomieszczenie w którym przebywa dziecko, przeanalizuj z punktu widzenia dziecka układ mebli, dekoracji, zabawek. Nadmiar ozdób, zbyt jaskrawe kolory ścian, dużo zabawek i innych przedmiotów w polu widzenia dziecka może nadmiernie pobudzać nadwrażliwe dziecko.
2. Zadbaj o zróżnicowaną aktywność zwłaszcza fizyczną dziecka w ciągu dnia (pobyt na świeżym powietrzu, zabawy ruchowe itp).
3. Natomiast wieczorem ogranicz nadmiar bodźców w mieszkaniu, wygaś niepotrzebne światła, wyłącz lub wycisz telewizor i radio. Ogranicz zbyt intensywne chaotyczne zabawy.  
4. Przewietrz pomieszczenie przed snem (ale pamiętaj by przed położeniem dziecka temperatura w pomieszczeniu po przewietrzeniu wróciła do normy, chłodne pomieszczenie utrudnia zasypianie).
5. Postaraj się utrzymać stałą procedurę kładzenia spać (stała godzina jedzenia, kąpieli, sposobu kąpania, kładzenia do snu).
6. Zorganizuj kąpiel co najmniej na godzinę przed snem szczególnie wówczas gdy obserwacja wskazuje iż twoje dziecko po kąpieli jest pobudzone.
7. Podczas kąpieli w łazience wygaś nadmiar światła, używaj raczej słabo perfumowanych kosmetyków do kąpieli dziecka. Nadmiar dźwięków również może być pobudzający podczas kapieli.
8. Po kąpieli dobrze osusz skórę dziecka z wody wycierając je ręcznikiem z wyraźnym naciskiem (schnące krople wody na skórze mogą pobudzać nadwrażliwe dotykowo dziecko).
9. Przygotuj pościel dla dziecka zadbaj by nie była zimna, może wcześniej przed położeniem dziecka ogrzej ją ciepłą butelką czy termoforem. Przygotuj prześcieradełko bez zbytnich zagnieceń i pofałdowań. Zmień powłoczkę tak by była z innego materiału może bardziej miękkiego.
10. Dostosuj piżamkę (odpowiedni materiał).
11. Dla części dzieci są również zalecane techniki wyciszające ale najlepiej jeśli skonsultujesz ich zastosowanie z terapeutą integracji sensorycznej.
    
    1. obciążony pled
    2. masaż pleców, rąk, dłoni, nóg i stóp  z wyraźnym dostosowanym do wieku dziecka naciskiem na mięsnie
    3. zawijanie w matę, kilkakrotny mocny uścisk, przytulanie
    4. huśtanie dziecka i śpiewanie kołysanki
    5. słuchanie relaksacyjnych dźwięków