Nowe spojrzenie na zależności zaburzeń mowy i systemu przedsionkowego

Wielu autorów uważa, że na deficyty mowy i języka mogą mieć wpływ uszkodzenia lub nieprawidłowy przebieg podstawowych procesów neurologicznych, neurofizjologicznych w tym łączących się z procesami integracji sensorycznej. DeQuiros brazylijski uczony po raz pierwszy postawił hipotezę, że funkcjonowanie systemu przedsionkowego może być jednym z czynników warunkujących uczenie się języka opisał to w wielu publikacjach. Badał skutki zaburzeń funkcji przedsionkowych na rozwój dziecka. Opóźnienie rozwoju mowy i języka jest jednym z wielu czynników, które DeOuiros logicznie powiązał z zaburzeniami przedsionkowymi.

J.Ayres podczas badania dzieci z trudnościami w uczeniu się także odkryła korelację między zaburzeniami w przetwarzaniu bodźców z narządu przedsionkowego (mierzonymi testem oczopląsu porotacyjnego), a zaburzeniami językowymi. Późniejsze jej badania w zakresie skuteczności terapii integracji sensorycznej w odniesieniu do dzieci z zaburzeniami językowymi potwierdziły słuszność hipotez o związkach układu przedsionkowego i rozwoju mowy. Ayres stwierdziła, że istnieje wzajemna zależność między systemem przedsionkowym i słuchowym. Według niej  konwergencja między systemami przedsionkowym i słuchowym zachodzi w obrębie tworu siatkowatego i wzgórza w pniu mózgu. Badania nad małpami również wykazały wpływ stymulacji przedsionkowej na procesy słuchowe zachodzące w obrębie ciała kolankowego przyśrodkowego we wzgórzu. Późniejsze badania wskazywały również na możliwy związek między systemami przedsionkowym i słuchowym w obrębie kory mózgowej. Podczas stymulowania różnych gałązek nerwu przedsionkowego stwierdzono, że kora projekcyjna jest częścią drugiego pola somatosensorycznego, które pokrywa się z polem słuchowym i pierwszym polem somatosensorycznym. Ayres uważała, że system przedsionkowy nie tylko wpływa na przetwarzanie bodźców słuchowych poprzez konwergencję, lecz również ułatwia  przesyłanie impulsów między synapsami. To z kolei zwiększa szybkość i efektywność procesów neuronalnych wpływając na rozwój mowy. W teorii integracji sensorycznej przyjęto założenie, że istnieją zależności między strukturami podkorowymi - gdzie dokonują się pewne procesy integracyjne niezbędne w rozwoju mowy- a ośrodkami korowymi gdzie powstaje mowa.

 DeQuiros przyjął również hipotezę, że „bez rozwoju potencjału cielesnego nie można nauczyć się języka”. Potencjał cielesny był definiowany przez tego autora jako zdolność kory mózgowej do wyłączenia świadomej regulacji podstawowych funkcji somatosensorycznych, aby mózg mógł poświęcić uwagę na rozwój symbolicznych zdolności poznawczych. Inaczej mówiąc, integracja przedsionkowa i dotykowa powinna dokonywać się na poziomach podkorowych, uwalniając w ten sposób korę mózgową do zajmowania się funkcjami symbolicznymi takimi jak uczenie się i mowa. Potwierdzają poszukiwania DeQuiros w zakresie rozwoju mowy, Ayres uważała iż mowa to końcowy produkt specjalizacji mózgowej, zależny od prawidłowej integracji i dojrzewania nie tylko kory mózgowej ale również procesów podkorowych. Według niej zachodzi ciągłe wzajemne oddziaływanie między ośrodkami korowymi i strukturami podkorowymi związanymi z mową. Ośrodki korowe więc nie są ani całkowicie zależne ani całkowicie niezależne od podkorowych procesów neuronalnych. Taki pogląd na uczenie się języka został po raz pierwszy opisany przez Berryego i Eisensona  jako sieć łuków funkcjonalnych. W ich teorii mowa jest wynikiem funkcjonowania całego układu nerwowego, co dzisiaj potwierdzają badania tomografii pozytronowej.

Jeżeli rozwój mowy i zdolności językowych jest do pewnego stopnia związany z funkcjonowaniem mechanizmu przedsionkowego, to u dzieci z zaburzeniami mowy i/lub języka mogą występować pewne zaburzenia funkcji przedsionkowych. Ayers i jej następcy wykazali zależności między czasem trwania oczopląsu porotacyjnego a pewnymi zaburzeniami percepcji słuchowej i mowy. Tak więc pomiar czasu trwania oczopląsu porotacyjnego będącego następstwem rotacji może być bardzo użyteczny jako metoda oceny reaktywności systemu przedsionkowego i powinien być stosowany w badaniu dzieci z zaburzeniami mowy. Wyniki uzyskane w wielu  badaniach wskazują, że czas trwania oczopląsu porotacyjnego różnicuje grupy z pewnymi zaburzeniami mowy i języka związanymi z dysfunkcjami integracji sensorycznej i zaburzeniami mowy, które nie są związane z zaburzeniami integracji sensorycznej związanymi z przetwarzaniem wejściowych danych z narządu przedsionkowego. W przeprowadzonych badaniach przez Ayres u 50%. dzieci z zaburzeniami mowy oczopląs był skrócony lub nie występował