Układ przedsionkowy – zwany zmysłem równowagi jest odpowiedzialny za nasze relacje z grawitacją i silnie związany z wszelkimi układami sensorycznymi w naszym organizmie. Ma również swój udział w koordynacji i odczuciach ruchów całego ciała, właściwej postury ciała. Dojrzewanie i integracja układu przedsionkowego z innymi układami sensorycznymi odbywa się przez długi czas po urodzeniu dziecka, a ważną role w tym procesie odgrywa aktywność ruchowa dziecka. Zapewnia on równowagę statyczną oraz dynamiczną. Jeżeli jest prawidłowo ukształtowany to decyduje on o szybkim rozwoju motoryki dużej. Sprawny układ przedsionkowy będzie odpowiadał również za utrzymywanie gałek ocznych w równowadze, co jest niezbędnym warunkiem do rozpoczęcia czytania. Ma ogromne znaczenie dla rozwoju i uczenia się. Bez aktywacji układu przedsionkowego dzieci są apatyczne. Nudzą się, gdyż nie są zdolne do bardziej złożonej aktywności. Często same dążą do autostymulacji w domu i również w szkole, np. bujają się na krzesłach, kręcą się, upuszczają przedmioty, uwielbiają wesołe miasteczka.
Źle funkcjonujący układ przedsionkowy ujawnia się w postaci trudnych do wyjaśnienia zaburzeń związanych z uczeniem się, emocjami, zachowaniem i sprawnością ruchową dziecka.
Drodzy terapeuci i rodzice – wszyscy powinniśmy mieć świadomość, że radosna, różnorodna zabawa w dzieciństwie może ukształtować człowieka z wyobraźnią, wykorzystującego w pełni swoje potencjalne możliwości intelektualne, widzącego wyraźnie cel i sens swojego życia, i uczmy tego rodziców.
Noworodki i małe dzieci bardzo lubią stymulacje przedsionkową w postaci powtarzających się ruchów kołysania, huśtania, kręcenia. Taka stymulacja powinna być nieodłącznym elementem zabawy małego dziecka z rodzicem, jak i starszego.
Ćwiczenia stymulujące układ przedsionkowy powinny trwać 2 minuty, ponieważ zakończenia nerwowe męczą się po tym czasie i nie podlegają stymulacji, później należy wykonać ćwiczenia statyczne
Przykłady ćwiczeń, stymulacji układu przedsionkowego w domu:
Turlanie się, toczenie się – po podłodze, różnych fakturach, zawijanie dziecka w sprężysty materiał np. karimatę lub cienki materac w różnych kierunkach, po niestabilnej powierzchni (np. nie do końca napompowanym materacu), w pudełku kartonowym
Kołysanie – na piłce, łódeczka- na plecach, na brzuchu, przód-tył, bok
„Wahadło”– pozycja stojąca: kołysanie się na boki, na szeroko rozstawionych nogach przenoszenie ciężaru ciała z nogi na nogę( na boki, przód-tył), w siadzie skrzyżnym wprawianie tułowia w ruch wahadłowy i kolisty, ruchy wahadłowe głowy od barku do barku
Przewroty – w przód i w tył
Kręcenie– na krześle obrotowym lub specjalnych do tego urządzeniach (jak deska rotacyjna)
Zeskakiwanie na miękkie podłoże – z pudełka, plastikowej miski
Przeskakiwanie przez przeszkody – rozłożony pasek, skakankę
Podskoki, skoki – obunóż, na jednej nodze, przeskakiwanie z nogi na nogę, skakanie wokół własnej osi, według instrukcji, gdzie ma skoczyć dziecko, naśladując zwierzęta(żabę, słonia, królika itd.), wokół woreczka, krążka, przeskoki nad woreczkiem przodem, tyłem, bokiem, obunóż, na jednej nodze, podskoki z przedmiotem trzymanym miedzy kolanami
Bujanie dziecka – w kocu, w fotelu na biegunach
Ciągnięcie dziecka – na siedząco, na leżąco w kocu trzymając drążek, kijek, może być również z użyciem deskorolki do si
Marsz – połączony z podnoszeniem i opuszczaniem głowy, w miejscu – kolana unosimy wysoko lub połączony z wymachami rąk
„Karuzela” – dziecko trzyma linę, pasek od szlafroka w pozycji leżącej na brzuchu( na kocu) rodzic kręci nią w koło (zmiana pozycji: leżąc na plecach, w siadzie)
Wchodzenie na stopień, podnóżek, step i schodzenie, wchodzenie i schodzenie po schodach
Huśtanie linearne w zwisie na rękach jeżeli mamy w domu drążek :do przodu- do tyłu, na boki, góra-dół
Obroty wzdłuż ściany w pozycji stojącej: z punktu A do B (W danym punkcie może być przypięta sylaba, obrazek, może dziecko przenosić przedmiot)
Spoglądanie daleko przez lewe/prawe ramię: pokazujemy obrazek, przedmiot, obrazek jest przyczepiony na ścianie
Skakanie w gumę, na skakance, gra w klasy – to tylko niektóre z zabaw rozwijających układ przedsionkowy oraz motorykę dużą. Jeżeli zmysł równowagi funkcjonuje prawidłowo, wykształcają się ruchy lateralnie naprzemienne stymulujące wzrost spoidła wielkiego odpowiadającego za współpracę półkul, a tym samym współpraca między obiema półkulami zapewnia pełne wykorzystanie potencjalnych możliwości mózgu i zapewniają prawidłową integrację międzypółkulową w przyszłości.