Zależność nadmiernego ślinienia z zaburzeniami integracji sensorycznej

Terapeuci integracji sensorycznej - logopedzi często spotykają się z dziećmi mającymi problemy w artykulacji i wydłużony okres ślinienia. Najczęściej dzieci te prezentują również nieprawidłowe napięcie mięśniowe i związane z tym przejawy nieprawidłowego rozwoju posturalnego. W teorii integracji sensorycznej nieprawidłowy rozwój posturalny wiąże się z niektórymi zaburzeniami przetwarzania sensorycznego. Nadmierne ślinienie może być powiązane z problemami posturalnymi. Należy jednak pamiętać, że ślinienie utrzymujące się poza okres charakterystyczny dla wieku rozwojowego przeciętnego dziecka jest złożonym problemem i może mieć wiele przyczyn. 

Przyjmuje się że przeciętnie rozwijające się dziecko przestaje się ślinić pod koniec pierwszego roku życia. Jeśli ślinienie utrzymuje się dłużej może mieć swoje źródło w nieprawidłowościach przełykania i przenoszeniu śliny z przednich części wnętrza ust w kierunku przełyku. Problem z nadmiernym ślinieniem raczej nie dotyczy zbyt obfitego wydzielania śliny jak sugerują niektórzy terapeuci zajmujący się tym problemem. Te kłopoty z przenoszeniem śliny i przełykaniem mają często przyczyny neurologiczne, ale wydaje się że mogą również towarzyszyć zaburzeniom rozwoju stabilizacji wewnętrznej - mechanizmu związanego z rozwojem posturalnym. 

Sam proces przełykania można podzielić na trzy etapy: pierwszy to świadomy i dobrowolny transport gromadzącej się śliny do tyłu ust, drugi to dobrowolny ale raczej nieświadomy transport śliny przez krtaniowy odcinek gardła i wreszcie trzeci etap nieświadomy i niekontrolowany wolicjonalnie transport śliny przez przełyk. Przełykanie śliny jest zależne od dobrej mobilności mięśni oralnych, a ta wiąże się z prawidłową kokontrakcją i stabilizacją wewnętrzną. Wiemy również, że kokontrakcja i rozwój prawidłowej równowagi między stabilnością i ruchem zależne jest od właściwej integracji bodźców płynących z narządu przedsionkowego, prorpiocepcji i dotyku.

Stabilizacja szczęki, utrzymywanie zamkniętych ust umożliwia rozwój zdolności do przełykania /ruchu/  i musi pojawić się by zanikło ślinienie. 

Stabilizacja wewnętrzna wiąże się z coraz bardziej dojrzałą i  zrównoważoną kontrolą mięśni obu stron stawu, a więc na zrównoważonej kokontrakcji między agonistami i antagonistami wokół stawu. Ten typ stabilizacji jest bardziej dojrzałym, dynamicznym typem kontroli i nie wymaga pomocy zewnętrznej do kierowania ruchem. Stabilizacja zapewnia płynną i dobrze kontrolowaną mobilność np. ręki podczas pisania. Ta koncepcja rozwoju dystalnej mobilności z proksymalnej stabilności może być również użyta do wyjaśnienia rozwoju mobilności sfery oralnej. Mobilność oralna oparta na proksymalnej stabilności jest niezbędna nie tylko w mowie ale również w przełykaniu śliny.  

Stabilizacja oralna jest zależna od dobrej stabilizacji tułowia i miednicy, która warunkuje prawidłową stabilizację w obrębie szyi i barków. Ponieważ głowa jest częścią dystalną ciała, a barki i szyja są bliżej centrum - proksymalnie to można sobie wyobrazić, że aby rozwinęła się dobrze kontrolowana mobilność głowy to musi ona opierać się na stabilnej szyi i barkach. Dalej idąc tym tropem szczęka jest tą częścią ciała, która jest proksymalna /bliżej środka/  w stosunku do języka, ust i policzków. Tak więc by mogła rozwinąć się możliwość swobodnego ruchu języka i ust najpierw musi pojawić się stabilność szczęki. Teraz opierając się o jej stabilność rozwijają się swobodne ruchy języka, zapewniające nie tylko prawidłową artykulację, ale również przełykanie śliny.

Zaburzenia w stabilizacji szczęki mogą więc mieć wpływ na problem z ruchami w obrębie ust, utrzymania zamkniętych ust i gromadzonej wewnątrz śliny. Aby mieć zamknięte usta dziecko musi nauczyć się utrzymywać w zbliżeniu szczękę i żuchwę co zapewnia prawidłowa kokontrakcji mięśni tych części twarzy. Dobra kokontrakcja wiąże się z prawidłową wewnętrzną stabilizacją proksymalną. Domkniecie ust jest konieczne do rozwoju właściwych ruchów języka przy przełykaniu śliny. Jeśli usta są niedomknięte na skutek złej stabilizacji, a język jest ułożony między górną i dolną linią zębów lub naciska na górę podniebienia to przełykanie jest utrudnione, a ślina swobodnie wydostaję się na zewnątrz ust. Przełykanie śliny  /głównie jej pierwsze stadium/ raczej jest kontrolowane przez mięśnie twarzy niż współpracujące ze sobą mięśnie szczęki i żuchwy.

Stabilizacja wymaga rozwoju prawidłowego napięcia mięśni posturalnych. Hipotonia mająca swoje /przynajmniej częściowo/ przyczyny w nieprawidłowo opracowywanych wrażeniach sensorycznychb /głównie pochodzących z proprioreceptorów, receptorów narządu przedsionkowego i receptorów dotykowych/ może uniemożliwiać stałą kokontrakcję mięśni języka i żuchwy co skutkuje problemami w przełykaniu śliny.

Istnieją oczywiście inne możliwe przyczyny nadmiernego ślinienia i zawsze należy je brać pod uwagę. Należy również pamiętać, że zaburzenia w rozwoju przełykania śliny / szczególnie u starszych dzieci/  może być również przejawem neurologicznych problemów i zawsze je należy rozważyć zasięgając opinii lekarza neurologa.