Mowa a rozwój posturalny

Mowa i użytkowanie języka są najbardziej złożonymi i wyjątkowymi funkcjami, które człowiek nabywa. Język przyśpiesza proces uczenia się i umożliwia integrację dziecka ze społeczeństwem. Rozpoznano wiele zaburzeń mowy i języka. Spośród nich tylko niektóre mogą łączyć się z zaburzeniami integracji sensorycznej.

Początki rozwoju komunikacji mają swe korzenie w rozwoju prenatalnym. Percepcja mowy rozwija się na długo przed urodzeniem, twierdzenie to opiera się na obserwacjach reakcji noworodków na dźwięk. Noworodki zaczynają reagować na głos matki niemal natychmiast po urodzeniu już pierwszego dnia. Już przed 4 tygodniem życia nabierają zdolności w rozróżnianiu dźwięków i rytmu. Również mechanizmy posturalne leżące u podstaw komunikacji w początkowym okresie rozwijają się z już w okresie prenatalnym, a w szczególności pierwsze 9-12 miesięcy życia po porodzie wyznacza cele rozwoju funkcji posturalnych w rozwoju komunikacji. Mechanizmy posturalne zależąc od rozwoju prawidłowej integracji sensorycznej wpływają w tym okresie na wzór, model, sekwencję rozwoju komunikacji.

Rozwój  komunikacji rozpoczyna się wówczas gdy rodzice rozpoznają i zinterpretują różnorodność niemowlęcego zachowania - wokalizację, mimikę, ruchy ciała, jako znaczące sygnały komunikacyjne. Wówczas rozpoczyna się wzajemna interakcja,  dziecko wysyła pewien kod informacyjny rodzic reaguje i jeśli ta reakcja jest zrozumiała dla dziecka i zaspokaja jego potrzeby utrwala się pewien sposób wzajemnej komunikacji. Zwykle te początki komunikacji są świadomą reakcją rodzica na odruchowe nieświadome zachowania niemowlaka. Pierwszym  etapem tej komunikacji jest wpatrywanie się niemowlaka w twarz rodzica co jest przez niego interpretowane jako sygnał zainteresowania. Aby pojawił się ten etap niemowlę musi być w stanie kontrolować ruch głowy zintegrowany z ruchem oczu. Kontakt wzrokowy pojawia się gdy głowa dziecka jest ułożona centralnie, jeśli dziecko obróci głowę na bok następuje koniec komunikacji.  Wraz z tym jak dziecko osiąga coraz większą możliwość kontroli nad swoim ciałem w sekwencji od uniesienia głowy, dalej siadania, raczkowania i wreszcie chodzenia kompleksowość komunikacji wzrasta. W miarę jak wzrasta możliwość używania subtelnych zmian ruchu niemowlaka komunikacja staje się bardziej złożona i precyzyjna. Niemowlę używa wpatrywania się, pozycji głowy i ruchów ciała do inicjacji, podtrzymania,  kończenia lub unikania interakcji z rodzicami. Używa tych zachowań tak szybko jak jest fizjologicznie zdolne do ich prezentowania, jak szybko rozwijają się mechanizmy sterujące  rozwojem napięcia mięśniowego, postawy, koordynacji ruchu. Te z kolei są w dużej mierze zależne od właściwej integracji sensorycznej.

Jednym z istotniejszych mechanizmów w zakresie rozwoju ruchowego leżącego u podstaw mowy w początkowym okresie jej rozwój wzajemnej zależności stabilizacji i ruchu. Aby nastąpił rozwój ruchu i zdolności funkcjonalnych musi być stabilna baza. U niemowlęcia początkowo obserwujemy przewagę słabo kierowanych ruchów, które stają się coraz bardziej zorganizowane im bardziej rozwija stabilizację. Niemowlę najpierw rozwija stabilizację tych części ciała które są najbliżej środka - tułowia. To pozwala mu na rozwój zdolności do coraz bardziej swobodnego ruchu języka. Stabilizacja oralna jest więc zależna od rozwoju stabilizacji tułowia, dalej barków i szyi.  Następnie rozwija się stabilizacja szczęki i na niej rozwija się możliwość swobodnych ruchów języka co zapewni od strony ruchowej właściwą artykulację. Zaburzenia napięcia mięśniowego wpływające na rozwój stabilizacji mogą skutkować problemami z ruchową podstawą komunikacji zarówno w sferę komunikacji niewerbalnej jak i komunikacji werbalnej. Zaburzenia napięcia mięśniowego przejawiające się hipotonią często współwystępują z nieprawidłową integracją sensoryczną szczególnie wrażeń pochodzących z układu przedsionkowego i prorpioceptywnego.

Jeśli śledzimy rozwój ruchowy to zauważymy również ,że precyzja ruchów rozwija się od globalnych ruchów tułowia do coraz bardziej wyizolowanych precyzyjnych ruchów części dystalnych w tym języka. Obowiązujemy taką samą zasadę jak przy rozwoju stabilizacji /proksymalna stabilizacja kreuje dystalną mobilność/. Na początku język porusza się ze szczęką i nie może poruszać się niezależnie w separacji, a ruchy szczęki są obszerne, mało precyzyjne, słabo kontrolowane - trudno więc właściwie artykułować. W miarę jak rozwija się wewnętrzna stabilizacja pojawia się dysocjacja języka i szczęki. Coraz większa wewnętrzna stabilizacja szczęki ułatwia dziecku gryzienie i żucie co z kolei skutkuje rozwojem separacji języka od ruchu szczęki.  Dzięki coraz lepszej stabilizacji szczęki dziecko może poruszać coraz bardziej precyzyjnie językiem by mówić, artykułować. Rozwój stabilizacji i dysocjacji części ciała jest kluczem do dojrzewania zdolności oralnych. Rozwój tych mechanizmów zależny jest od prawidłowej integracji sensorycznej.

J. Ayres w swoich badaniach zauważyła korelację między zaburzeniami w opracowywaniu bodźców sensorycznych a zaburzeniami mowy. Również DeQuiros postawił hipotezę, że funkcjonowanie systemu przedsionkowego może być jednym z czynników warunkujących uczenie się języka. Opóźnienie rozwoju mowy i języka jest jednym z wielu czynników, które DeOuiros powiązał z brakiem odruchów przedsionkowych. W teorii integracji sensorycznej uważa się,  że właściwe przetwarzanie bodźców sensorycznych zapewniających rozwój w zakresie stabilizacji i ruchu, w zakresie właściwej dystrybucji napięcia mięśni i rozwoju posturalnego dokonujące się na poziomie podkorowym, umożliwia rozwój mechanizmów komunikacji na poziomie korowym.  Potwierdzają to badania  Ayres, która uważała że mowa i język to końcowy produkt specjalizacji mózgowej, zależny od prawidłowej integracji i dojrzewania procesów podkorowych