Dzieci narażone na ryzyko związane z przebiegiem ciąży lub porodem już od samego początku wymagać będą szczególnej opieki. Zadaniem specjalisty z zakresu wczesnej interwencji terapeutycznej jest m.in. określić czy u noworodka pojawiły się odruchy ustno-twarzowe, zbadać ich prawidłowość, siłę i jakość. Zdiagnozować poprawność funkcji związanych z połykaniem, ssaniem, żuciem oraz gryzieniem, zbadać sposób oddychania, ruchomość oraz napięcie języka i warg, zaobserwować napięcie mięśniowe, a także reakcje dziecka na dotyk. Logopeda już na tak wczesnym etapie jest w stanie zdiagnozować nieprawidłowości i pomóc rodzicom zapobiegać lub zniwelować skutki ewentualnych zaburzeń.
Najpierw specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad z rodzicami na temat przebiegu ciąży i porodu, a później przechodzi do właściwego badania maluszka.
Słuch – w pierwszych miesiącach sprawdzany jest głownie słuch fizyczny (reakcja dziecka na dźwięki otoczenia). Pełne badanie słuchu wykonuje się dopiero po 6-tym miesiącu życia dziecka,
gdy zaczyna ono naśladować usłyszane dźwięki czyli gaworzyć.
Wzrok – podstawowe reakcje wzrokowe pojawiają się bardzo szybko, maluch powinien (na kilka sekund) koncentrować wzrok na twarzy dorosłego, wodzić wzrokiem i podejmować próby nawiązywania kontaktu.
Twarz i główka – logopeda ocenia budowę twarzoczaszki oraz narządów mowy, sprawdza budowę warg, języka i podniebienia, a także długość wędzidełka
Dotyk – delikatne gładzenie twarzy dziecka, pozwala ocenić czy jego reakcja jest prawidłowa, maluszki urodzone przez cesarskie cięcie są znacznie bardziej podatne na nadwrażliwość sensoryczną.
Oddech i połykanie – właściwa koordynacja ssania, połykania i oddechu oraz prawidłowy sposób łapania i trzymania brodawki są kluczowym elementem rozwoju dziecka. Krztuszenie się bądź dławienie podczas jedzenia może świadczyć o nieprawidłowościach w budowie aparatu artykulacyjnego czy oddechowego lub o zaburzeniach integracji sensorycznej.
Odruchy – logopeda bada wszystkie odruchy ważne dla późniejszego rozwoju mowy (ssanie, połykanie, żucie, wysuwanie języka, otwieranie ust, zwracanie, kąsanie, poszukiwanie, odruch żuchwowy, odruch akustyczno-twarzowy i optyczno twarzowy). Każdy z odruchów powinien pojawić się w odpowiednim czasie i wraz z dojrzewaniem układu nerwowego zniknąć lub zostać zastąpiony przez bardziej złożoną funkcję.
W pierwszych latach życia dziecko jest bardzo podatne na wszelkie zmiany i wpływ środowiska, dlatego tak ważna jest wczesna interwencja terapeutyczna, by w razie wystąpienia jakichkolwiek problemów móc zacząć działać i nie dopuścić do nieodwracalności zaburzenia.