Mowa i motoryka precyzyjna (precyzyjne ruchy dłoni i palców oraz funkcja manipulacyjna dłoni pod kontrolą wzroku), to funkcje wyższych czynności mózgowych, które są ze sobą mocno powiązane. Zakłada się, że uzyskanie w wyniku ewolucji przez człowieka postawy wyprostnej, spowodowało uwolnienie ręki, a to umożliwiło jej rozwój i nabycie umiejętności manipulacyjnych, w tym wykonywanie licznych precyzyjnych ruchów. Gesty oraz najprostsze dźwięki zastąpione zostały mową. Usprawnienie ręki wpłynęło na rozwój tych samych ośrodków w korze mózgowej, które kierują też ruchami warg, języka i krtani.Wykształcenie prawidłowej funkcji ręki umożliwia i przyspiesza rozwój mowy, a samo mówienie jest ściśle związane z motoryką. Rozwój motoryki precyzyjnej dłoni wpisany jest w całościowy rozwój psychomotoryczny dziecka.Mowa jest wyższą funkcją psychiczną, w której motoryka pierwotna i motoryka wyuczona oraz myślenie zostają zintegrowane. Dla rozwoju mowy kluczowa jest w pierwszej kolejności integracja motoryki ustno-twarzowej. Motoryka ustno-twarzowa w okresie niemowlęcym wpływa na kształtowanie się komunikacji. Dlatego bardzo ważne jest prawidłowe funkcjonowanie oraz odpowiednia integracja odruchów i reakcji:
Opóźnienie integracji wczesnej motoryki ustno-twarzowej objawia się impulsywnymi lub osłabionymi ruchami w obszarze jamy ustnej i twarzy. Wystąpi wtedy brak synchronizacji ssanie-połykanie-oddychanie, nieprawidłowościami w połykaniu, gryzieniu, żuciu czy wreszcie trudnościami artykulacyjnymi. Kształtowanie się motoryki precyzyjnej jest procesem złożonym i skomplikowanym i zaczyna się już w okresie życia płodowego. Prawidłowy rozwój dziecka w wyniku, którego funkcje aparatu mowy doskonalą się i precyzują stanowi podstawę formowania się innych wyższych czynności.
U rocznego dziecka wzrasta harmonia ruchów żuchwy oraz obserwuje się samodzielne ruchy języka i warg. Narząd artykulacyjny jamy ustnej stanowi ruchomy układ, który staje się prekursorem wytwarzania dźwięków mowy artykulacyjnej. W wieku 18-24 miesiąca dziecko wykazuje niezależne ruchy żuchwy od ruchów języka. Podczas gryzienia i żucia można obserwować kontrolowany i stopniowy ruch żuchwy, a język porusza się na boki, przechodząc przez linię środkową. Rozwój dojrzałych wzorców odżywiania w 1 roku życia dziecka przebiega równolegle do pojawienia się motorycznej kontroli mowy.
Dziecko spożywając pokarmy angażuje do pracy wargi, język, policzki, żuchwę podczas wykonywania tych czynności uczy się stopniowo rozwijać coraz bardziej skomplikowane wzorce ruchowe, które będzie wykorzystywało do artykulacji dźwięków mowy. W rozwoju motorycznym całego ciała chodzi o to aby uzyskać, niezależność ruchową poszczególnych jego części oraz ich wzajemnej koordynacji. Aby u dziecka w pierwszym roku życia prawidłowo rozwinęło się gryzienie, żucie i połykanie oraz mowa mogła rozwijać się w prawidłowy sposób, ważne aby nie tylko ośrodki odpowiedzialne za mowę w mózgu działały prawidłowo, ale również mięśnie mimiczne twarzy, które zawiadują mimiką twarzy muszą działać prawidłowo. Koordynacja kompleksu ustno-twarzowego z resztą ciała stanowi podstawę artykulacji, więc niezbędnym aspektem jest także prawidłowy rozwój ruchowy motoryki dużej i małej.Trudności ruchowe w obrębie funkcji fizjologicznych – jedzenie i picie jak i również nieprawidłowości ruchowe w obrębie całego ciała będą powodowały u dziecka w pierwszym roku życia opóźnienie w rozwoju mowy.
W najbliższych artykułach publikowane będą korelację między rozwojem motoryki dużej a kształtowaniem się motoryki precyzyjnej (ręka i mowa), w poszczególnych etapach rozwoju.
Korelację między rozwojem motoryki dużej, a kształtowanie się motoryki precyzyjnej u niemowląt w róznym wieku w kolejnych artykułach
Nie od dziś wiadomo, że matematyka jest matką wszystkich nauk. Mimo tego, jest to dziedzina, która sprawia i dzieciom i dorosłym największe trudności. Od kilku lat postępuje trend matematyki sensorycznej, czyli takiej, której dzieci uczą się przez działanie.
Matematyka sensoryczna jest elementem programów edukacyjnych, takich jak: „Klucz do uczenia się” opartego na tezach Lwa Wygotskiego, pedagogiki M. Montessori, „Dziecięcej matematyki” E. Gruszczyk – Kolczyńskiej.
Dzięki tym metodom dzieci w sposób praktyczny zapoznają się z podstawowymi pojęciami matematycznymi. Poznają kształty nie na obrazku, ale dotykając prawdziwe przedmioty; mieszają kolory, aby nauczyć się ich nazw; uczą się przeliczać i liczyć konkrety, nie obrazki. Matematyka sensoryczna to ogrom zabaw i gier, czy to konstrukcyjnych, czy to polegających na tworzeniu zbiorów, klasyfikowaniu przedmiotów, nazywaniu ich cech. Dzieci poznają miary, wagi, objętości obcując z prawdziwą materią.
Ważnym elementem edukacji matematycznej jest zapoznanie się z aspektem kardynalnym liczby. W tym aspekcie liczba związana jest z liczebnością zbiorów, określa ile elementów ma dany zbiór. Aby odpowiedzieć na pytanie ile, trzeba poznać wzór graficzny cyfry i jej nazwę.
Oto pomysły zabaw sensorycznych, które w tym pomogą:
Zabawy te mają na celu zaangażowanie zmysłu dotyku do nauki matematyki. Ćwiczą koordynację wzrokowo-ruchową, odwrażliwiają zmysł dotyku, ćwiczą motorykę małą i uczą działania pojedynczymi palcami. Takie zabawy sprawiają, że nauka matematyki staje się czystą przyjemnością.